Ochrona odgromowa to wymóg techniczny, który powinien zostać ujęty na etapie wstępnych założeń projektowych. Instalacja LPS, czyli Lightning Protection System, stanowi systematycznie uregulowany zbiór rozwiązań mających na celu ograniczenie skutków wyładowań atmosferycznych w konstrukcjach budowlanych. Przy wyborze klasy LPS nie wystarczy kierować się intuicją czy ogólnym założeniem „im wyższa, tym lepsza”. Procedura doboru powinna opierać się na metodycznej analizie ryzyka. Czytaj dalej, jeśli chcesz wiedzieć, jak przeprowadzić ocenę ryzyka i dobrać klasę instalacji zgodnie z aktualnymi przepisami i normami.
Czym są klasy LPS?
W nomenklaturze techniczno-normatywnej klasa LPS oznacza stopień skuteczności systemu ochrony odgromowej. Poszczególne klasy, od I do IV, zostały zdefiniowane w normie PN-EN 62305-1:2011 i odpowiadają poziomom ochrony.
| Klasa LPS | Poziom ochrony | Zastosowanie | Uwagi techniczne |
| LPS I | Najwyższy | Obiekty o bardzo wysokim poziomie ryzyka: rafinerie, obiekty wojskowe, budynki o wysokości >60 m, obiekty infrastruktury krytycznej | Wymagana maksymalna gęstość siatki zwodów (np. 5×5 m), najgrubsze przekroje przewodów (min. 50 mm² Cu) |
| LPS II | Wysoki | Szpitale, szkoły, magazyny z materiałami łatwopalnymi, budynki o znacznej powierzchni użytkowej i dużej liczbie użytkowników | Oczka siatki zwodów do 10×10 m, przekroje przewodów nieco mniejsze niż w klasie I |
| LPS III | Średni | Budynki mieszkalne wielorodzinne, biurowce, hale produkcyjne, obiekty usługowe | Najczęściej stosowana w praktyce, siatka zwodów do 10×20 m, przekroje wg normy minimalnej |
| LPS IV | Podstawowy | Budynki o niewielkim zagrożeniu i niskiej liczbie użytkowników: domy jednorodzinne (o ile analiza ryzyka nie wskazuje inaczej) | Dopuszczalne maksymalne rozstawy elementów systemu, stosowana jedynie w wyjątkowo niskim ryzyku |
Procedura oceny ryzyka
Zgodnie z wymogami określonymi w normie PN-EN 62305-2:2012, dobór klasy LPS musi wynikać z jednoznacznie przeprowadzonej analizy ryzyka. Procedura ta nie może opierać się na uproszczonych schematach czy szacunkowych ocenach – stanowi obligatoryjny etap projektowania systemu ochrony odgromowej dla każdego obiektu, który podlega obowiązkowi wyposażenia w instalację LPS zgodnie z § 53 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r.
Analiza ryzyka polega na matematycznym obliczeniu tzw. wartości ryzyka. Do obliczeń uwzględnia się między innymi:
- geometryczne parametry obiektu (wysokość, powierzchnia rzutu),
- lokalizację w układzie urbanistycznym (zabudowa zwarta/rozproszona, obecność drzew, terenów otwartych),
- strefę isokerauniczną (liczbę dni burzowych w ciągu roku – dla Polski średnio od 20 do 35),
- przeznaczenie budynku (mieszkalny, usługowy, użyteczności publicznej, przemysłowy),
- obecność osób wewnątrz oraz ich ekspozycję na skutki wyładowania,
- obecność instalacji elektrycznych i elektronicznych wymagających zabezpieczenia przed przepięciami.
Przeprowadzenie rzetelnej oceny ryzyka jest nie tylko warunkiem technicznym, lecz również wymogiem prawnym, bez którego nie sposób prawidłowo określić wymaganej klasy ochrony odgromowej.
Dobór klasy LPS – krok po kroku
Dobór klasy instalacji odgromowej powinien wynikać wprost z metodycznej procedury analitycznej, nie zaś z rutynowego powielania rozwiązań stosowanych w innych inwestycjach. Projektant każdorazowo musi dysponować uzasadnieniem, którego podstawą jest dokumentacja z przeprowadzonej analizy ryzyka, zgodnie z normą PN-EN 62305-2.
Poniżej przedstawiono kolejne etapy poprawnego doboru klasy LPS:
1. Zebranie danych wejściowych
- Parametry geometryczne i lokalizacyjne obiektu
- Położenie w strefie isokeraunicznej (dane IMGW-PIB)
- Liczba osób przebywających w budynku
- Rodzaj i wartość chronionych instalacji (np. PV, BMS, UPS)
2. Obliczenie wartości ryzyka RRR
- Ustalenie prawdopodobieństwa uderzenia pioruna
- Wyznaczenie potencjalnych strat w czterech kategoriach: ludzkich, ekonomicznych, funkcjonalnych i instalacyjnych
- Użycie narzędzi zgodnych z normą (preferowane oprogramowanie inżynierskie)
3. Porównanie wartości RRR z dopuszczalnym poziomem RAR_ARA
- Sprawdzenie, czy obliczona wartość ryzyka przekracza normatywny próg
- Określenie, które kategorie strat wymagają obniżenia ryzyka
4. Dobór odpowiedniej klasy LPS
- Zastosowanie klasy I, II, III lub IV zgodnie z wynikami analizy
- Uwzględnienie wpływu klasy na geometrię systemu LPS (siatki zwodów, długości i przekroje przewodów)
5. Ujęcie klasy LPS w dokumentacji projektowej
- Wskazanie klasy w opisie technicznym projektu budowlanego (wymóg § 11 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia ws. projektu budowlanego)
- Dołączenie pełnych obliczeń analizy ryzyka jako załącznika do dokumentacji
6. Projektowanie instalacji zgodnie z wyznaczoną klasą
- Dobór komponentów (zwody, przewody, uziomy) zgodny z normą PN-EN 62305-3
- Zastosowanie odpowiednich przekrojów materiałowych – np. 50 mm² dla Cu przy klasie I
Wybór klasy LPS to decyzja wpływająca bezpośrednio na bezpieczeństwo konstrukcji, użytkowników i integralność wyposażenia technicznego budynku. Projektant, który zbagatelizuje ten proces, naraża się na zarzut naruszenia obowiązku staranności zawodowej, ale również – w razie wypadku – na odpowiedzialność cywilną i karną.
Znaczenie prawidłowego doboru klasy LPS
Zastosowanie instalacji odgromowej, dopasowanej do rzeczywistego poziomu zagrożenia, stanowi nieodzowny element bezpiecznej infrastruktury budowlanej. Wybór klasy LPS, poprzedzony metodyczną analizą ryzyka jest obowiązkiem. Każdorazowo wymaga on precyzyjnego, dokumentowanego podejścia popartego obliczeniami, które powinny znaleźć się w dokumentacji archiwalnej inwestycji. Obowiązujące regulacje, od rozporządzeń wykonawczych po normy zharmonizowane, nie pozostawiają miejsca na dowolność interpretacyjną. Klasa LPS musi wynikać z analizy konkretnego przypadku technicznego – z uwzględnieniem wszystkich parametrów geometrycznych, eksploatacyjnych i lokalizacyjnych obiektu. Od tego zależy bezpieczeństwo konstrukcji, ale również odpowiedzialność zawodowa projektanta i bezpieczeństwo osób trzecich.
