Każdy budynek w momencie zetknięcia z wyładowaniem atmosferycznym narażony jest na bezpośrednie uszkodzenia konstrukcji, instalacji elektrycznej, a niekiedy także wyposażenia. Mówimy tu o zjawisku gwałtownym i destrukcyjnym, które w jednej chwili potrafi naruszyć integralność budowli, doprowadzić do pożaru lub całkowitego paraliżu systemów zasilania. W kontekście tych zagrożeń, pytanie „co to jest piorunochron” przestaje być jedynie ciekawostką – staje się elementarnym zagadnieniem z zakresu bezpieczeństwa budowlanego.
Instalacja piorunochronna zgodnie z przepisami
Piorunochron, zgodnie z § 184 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, to jeden z obowiązkowych systemów ochrony – tam, gdzie analiza ryzyka wykaże taką potrzebę. Instalacja piorunochronna ma za zadanie przechwytywać wyładowania atmosferyczne i bezpiecznie odprowadzać ich energię do gruntu, chroniąc tym samym nie tylko strukturę obiektu, ale również osoby przebywające wewnątrz.
Definicja i zasada działania piorunochronu
Piorunochron, w nomenklaturze branżowej określany jako zewnętrzna instalacja odgromowa (LPS – Lightning Protection System), pełni funkcję przechwytywania bezpośrednich wyładowań atmosferycznych i przekierowywania ich do gruntu – z pominięciem struktury obiektu. Zasada działania opiera się na możliwie najkrótszym, niskooporowym torze przepływu impulsu elektrycznego, zgodnie z normą PN-EN 62305-3.
Zgodnie z § 53 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719), instalacja piorunochronna składa się z trzech zasadniczych elementów:
- Zwodów – czyli elementów przechwytujących, montowanych na dachu lub masztach, wykonanych z materiałów przewodzących o odpowiedniej odporności na warunki atmosferyczne;
- Przewodów odprowadzających – które łączą zwody z uziomem, zapewniając bezpośrednie przejście prądu piorunowego bez jego rozpraszania w strukturach budynku;
- Uziemienia – rozpraszającego energię ładunku elektrycznego w gruncie, wykonanych jako uziomy poziome, pionowe lub fundamentowe.
Odróżniając od ochrony przepięciowej (SPDs), która działa wewnątrz instalacji elektrycznej budynku, piorunochron chroni przed bezpośrednim uderzeniem pioruna – jego brak może skutkować m.in.:
- penetracją ładunku przez elementy nośne i wykończeniowe;
- zapłonem materiałów palnych znajdujących się w dachu lub poddaszu;
- uszkodzeniem systemów PV, wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych zainstalowanych na połaci dachowej.
Obowiązek zastosowania instalacji wynika z analizy ryzyka przeprowadzonej zgodnie z normą PN-EN 62305-2. Jeśli wartość wskaźnika zagrożenia przekracza dopuszczalne normatywy, inwestor zobligowany jest do ujęcia systemu ochrony odgromowej w dokumentacji projektowej – w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane (Dz.U. 2023 poz. 682).
Kiedy warto zainstalować piorunochron?
Decyzja o montażu instalacji odgromowej powinna wynikać z analizy ryzyka, przeprowadzonej zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 62305-2. Dokument ten precyzuje metodykę obliczania zagrożenia piorunowego dla konkretnego obiektu – uwzględniając m.in. jego lokalizację, przeznaczenie, wysokość, powierzchnię rzutu poziomego oraz częstość występowania burz w danym rejonie. Wbrew pozorom, to nie tylko obiekty wysokościowe czy przemysłowe muszą być przedmiotem takich obliczeń. Instalacja piorunochronna powinna zostać rozważona w szczególności, gdy:
- Budynek znajduje się w otwartym terenie, bez naturalnych przeszkód terenowych (drzew, sąsiednich zabudowań o wyższym rzucie);
- Obiekt posiada dużą powierzchnię dachu lub elementy wystające – jak maszt antenowy, instalacja PV, komin wentylacyjny;
- Obiekt wykonany jest z materiałów palnych, np. więźba dachowa z drewna litego, izolacja termiczna z wełny mineralnej niskiej klasy reakcji na ogień;
- Wewnątrz obiektu znajdują się instalacje lub urządzenia wrażliwe na przepięcia – np. automatyka budynkowa, serwerownie, systemy alarmowe.
Co to jest piorunochron? – podsumowanie
Piorunochron to układ ochronny o sprecyzowanym przeznaczeniu, ugruntowany zarówno w obowiązujących normach technicznych, jak i w przepisach prawa budowlanego oraz przeciwpożarowego. Stanowi złożony system, który działa dyskretnie w momentach największego zagrożenia. Dlatego decyzja odnośnie jego montażu świadczy o odpowiedzialnym podejściu do procesu inwestycyjnego.
