Polacy w standardowych domach zużywają mnóstwo energii elektrycznej, co wiąże się z dużymi kosztami. Budowa domu pasywnego może być odpowiedzią na te wyzwania. Domy pasywne to nowoczesne budynki zaprojektowane z myślą o maksymalnej efektywności energetycznej, minimalizujące potrzebę korzystania z aktywnych źródeł energii. W przeciwieństwie do tradycyjnych domów, domy pasywne charakteryzują się zaawansowaną izolacją, specjalnymi oknami oraz systemami wentylacji z odzyskiem ciepła, które znacząco redukują straty energii. Proces ich budowy jest starannie zaplanowany i przebiega według określonych etapów, które uwzględniają zarówno projektowanie, jak i realizację, z naciskiem na zrównoważone materiały i nowoczesne technologie. Budowa domu pasywnego krok po kroku obejmuje zarówno fazę projektową, jak i poszczególne etapy budowy, które będą szczegółowo opisane w kolejnych akapitach.
Czym jest dom pasywny?
W poprzednim akapicie wstępnie poruszono, czym są domy pasywne, jednak warto temat ten rozwinąć. W domach pasywnych potrzeba wyjątkowo niskich nakładów energetycznych, aby były wygodne w użytkowaniu. Używa się w nich jedynie naturalnych źródeł energii, skonstruowanych według zasad opracowanych przez Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt. W Polsce odpowiednikiem tej instytucji jest Polski Instytut Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej, jedyna polska instytucja posiadająca akredytację niezbędną do przeprowadzania certyfikacji budownictwa pasywnego. Takie budynki muszą cechować się jak najniższym zapotrzebowaniem na energię cieplną, wynoszącym maksymalnie 15 kWh/m² rocznie, co znacząco obniża koszty ogrzewania i zapewnia szybki zwrot zainwestowanych w budowę środków. Zużycie pozostałej energii niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania domu pasywnego powinno wynosić najwyżej 120 kWh/m² rocznie. Przy trzymaniu się wszystkich reguł konstrukcyjnych, koszty utrzymania mogą spaść nawet o 75%.
Jakie wymogi musi spełniać dom pasywny?
Według Polskiego Instytutu Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej, przy budowie domu pasywnego trzeba zwrócić uwagę na 8 podstawowych kryteriów, które stanowią podstawę planów wszystkich budynków tego typu w Polsce.
Budowla musi charakteryzować się zwartą bryłą i doskonałą izolacją termiczną. Zbędne są tutaj wykusze, balkony i wszelkie elementy, które mogłyby zaburzyć bryłę budynku. Dzięki ich brakowi można zaoszczędzić sporo pieniędzy na budowie, a ekipie budowlanej łatwiej będzie ocieplić dom, co zmniejszy ryzyko tworzenia szczelin. Z uwagi na izolację cieplną, najkorzystniejsze będzie zaprojektowanie budynku o pełnym piętrze, jednak wszystko zależy od planu zagospodarowania przestrzennego miejsca, w którym się znajduje. Inwestorzy często rezygnują z piwnicy ze względu na niezwykle kosztowną izolację przeciwwodną. W takiej sytuacji miejsce dla pomieszczeń gospodarczych znajduje się na parterze.
Istotne jest, aby budowa domu pasywnego uwzględniała orientację na południe, ze względu na konieczność wykorzystania energii słonecznej do ogrzewania wnętrza. Południowa ściana powinna zawierać duże przeszklenia, które będą wyłapywać promienie słoneczne i wprowadzać je do środka, dzięki czemu przez większą część roku zbędne jest stosowanie dodatkowych elementów grzewczych. Ważne jest także zastosowanie odpowiedniej wentylacji, aby zapobiec przegrzewaniu się budynku. W procesie budowy domu pasywnego krok po kroku warto również uwzględnić jego otoczenie, a przede wszystkim plan zagospodarowania przestrzennego, zwracając szczególną uwagę na ewentualną obecność w pobliżu wysokich budowli.
Okna w budowlach pasywnych mają za zadanie pochłaniać energię z zewnątrz, dlatego ich wybór trzeba dokładnie przemyśleć. Współczynnik przenikania ciepła nie może w nich przekraczać 0,8 W/m²K. Istotna jest również szczelność powietrzna zewnętrznych powłok budynku. Na jej zapewnienie wpływają m.in. zabezpieczenie przerw powstających w powłoce budynku z powodu montażu instalacji, łączenie ścian szczytowych z częściami połaci dachowej, ułożenie osłony dachu, szczelne osadzenie drzwi i okien w ścianach oraz właściwy układ instalacji elektrycznej w dachu i przy ścianach zewnętrznych. Wszelkie nieszczelności można wykryć przy użyciu Blower Door Test.
Zużycie energii cieplnej można również zmniejszyć, montując rurowe gruntowe wymienniki ciepła. Służą one do podgrzewania świeżego powietrza wpadającego do domu, nawet zimą. Dzięki nim potrzeba mniej energii cieplnej, ponieważ temperatura wchodzącego powietrza wzrasta do około 5ºC.
Do odzyskiwania ciepła z powietrza usuwanego na zewnątrz stosuje się układ cyrkulacyjny, który może obejmować regeneracyjny wymiennik obrotowy, rekuperacyjny wymiennik przeponowy, rurki ciepła, sprzężone wymienniki glikolowe lub wodne, a także pompy ciepła.
Do ogrzewania wody i sprawienia, aby była zdatna do użytku, często wykorzystuje się kolektory słoneczne. Alternatywnie można również stosować pompy ciepła. W domu pasywnym mile widziane są urządzenia AGD o niskim zużyciu energii, a źródła światła muszą być energooszczędne. Dzięki temu rachunki za prąd staną się niższe, a dodatkowo można przyczynić się do ochrony środowiska.
Etapy budowy domu pasywnego – krok po kroku
Budowa domu pasywnego przebiega według ściśle określonych etapów, które zapewniają osiągnięcie wysokiej efektywności energetycznej.
Pierwszym krokiem jest faza projektowa, która ma kluczowe znaczenie dla sukcesu całego przedsięwzięcia. W tej fazie architekt współpracuje z inwestorem, aby stworzyć projekt zgodny z zasadami budownictwa pasywnego. Uwzględnia się tutaj odpowiednią orientację budynku względem stron świata, optymalne wykorzystanie energii słonecznej, a także zastosowanie materiałów i technologii, które minimalizują straty ciepła. W projekcie uwzględnia się również izolację termiczną, systemy wentylacyjne z odzyskiem ciepła oraz energooszczędne okna i drzwi. W fazie projektowej ważne jest także zaplanowanie instalacji grzewczych i chłodzących, które będą kompatybilne z koncepcją domu pasywnego.
Następnie przechodzi się do przygotowania działki oraz wykonania płyty fundamentowej, która musi być solidnie izolowana termicznie i może zawierać system grzewczy. Potem stawia się konstrukcję domu w technologii prefabrykowanej, co pozwala na szybki i precyzyjny montaż ścian, stropu oraz dachu.
Po zmontowaniu konstrukcji, kolejnym etapem jest instalacja stolarki okiennej i drzwiowej, z naciskiem na zapewnienie jak najniższego współczynnika przenikania ciepła. Ważnym krokiem jest również zapewnienie szczelności powietrznej budynku poprzez użycie odpowiednich materiałów, takich jak folie i taśmy paroszczelne oraz płyty OSB.
Następnie montowane są systemy wentylacyjne z odzyskiem ciepła oraz rurowe gruntowe wymienniki ciepła, które zapewniają dopływ świeżego, podgrzanego powietrza. Kolejnym krokiem jest instalacja systemów grzewczych i chłodzących, takich jak pompy ciepła, oraz systemów do podgrzewania wody, na przykład kolektorów słonecznych.
Ostatnim etapem budowy domu pasywnego jest wykończenie wnętrz oraz montaż energooszczędnych urządzeń AGD i oświetlenia. Na każdym z tych etapów ważne jest, aby przestrzegać wytycznych dotyczących budownictwa pasywnego, co zapewni optymalną efektywność energetyczną i komfort użytkowania domu.
Korzyści z posiadania domu pasywnego
Dom pasywny jest przyjazny zarówno dla ekologii, jak i dla rodzinnego budżetu. Wybór tego rozwiązania to nie tylko krok w stronę ochrony naszej planety, ale także znacząca oszczędność finansowa. Dzięki minimalnemu zużyciu energii, koszty utrzymania domu pasywnego są znacznie niższe niż w przypadku tradycyjnych budynków. Dodatkowo, dom pasywny zapewnia wysoki komfort mieszkania dzięki stałej, optymalnej temperaturze i doskonałej jakości powietrza wewnętrznego.
Szczegółowe zaplanowanie budowy domu pasywnego krok po kroku może przynieść nie tylko radość z posiadania nowoczesnego i energooszczędnego budynku, ale również satysfakcję z odpowiedzialnego wyboru. Inwestycja w dom pasywny to inwestycja w przyszłość – mniejsze rachunki za energię, zdrowsze środowisko oraz większa wartość rynkowa nieruchomości. Dodatkowo, zastosowanie zaawansowanych technologii i ekologicznych materiałów budowlanych przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, co jest niezwykle istotne w dzisiejszych czasach.
Dom pasywny to nie tylko oszczędność i ekologia, ale także komfort i bezpieczeństwo. Decydując się na ten typ budownictwa, można być pewnym, że inwestycja zwróci się wielokrotnie, zarówno pod względem finansowym, jak i jakości życia.
