Skuteczna ochrona odgromowa nie kończy się na zwodach i przewodach odprowadzających. Jej działanie opiera się na elemencie często niedocenianym, a mającym bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo całej instalacji – mowa o uziomie. To właśnie on odpowiada za przejęcie i rozproszenie energii wyładowania w gruncie, minimalizując ryzyko przepięć i uszkodzeń infrastruktury.
W kontekście projektowania i wykonawstwa instalacji odgromowych, uziemienie odgromowe nie może być traktowane jako dodatek – to komponent wymagający przemyślanego doboru, właściwej technologii wykonania oraz kontrolnych pomiarów rezystancji. Jeśli więc zastanawiasz się, jak wyglądać powinna kompletna instalacja, ten artykuł jest dla Ciebie.
Czym jest uziom – definicja i funkcja
Uziom to element przewodzący, trwale połączony z gruntem, który stanowi końcowy etap toru odprowadzającego prąd piorunowy z instalacji odgromowej. Jego podstawowym zadaniem jest rozproszenie energii wyładowania w ziemi w sposób bezpieczny dla konstrukcji budynku, instalacji wewnętrznych i ludzi przebywających w jego otoczeniu.
W praktyce uziom współpracuje z przewodami odprowadzającymi oraz zwodami, tworząc kompletny układ LPS. Dobrze zaprojektowany i prawidłowo wykonany, obniża potencjał przejściowy i ogranicza napięcia dotykowe oraz krokowe. W przypadku uziemienia odgromowego nie chodzi jedynie o obecność kawałka stali w gruncie, lecz o konkretną długość, powierzchnię kontaktu oraz ciągłość elektryczną – zgodnie z wymaganiami norm PN-EN 62305.
Instalacja odgromowa a uziemienie – jak działa cały układ?
Układ odgromowy nie pełni swojej roli bez skutecznego uziemienia. Zwody i przewody odprowadzające jedynie kierują prąd wyładowania – to uziom odpowiada za jego rozproszenie w gruncie. Zależność między instalacją odgromową a uziemieniem jest bezpośrednia: każdy element musi być ze sobą trwale i niskorezystancyjnie połączony, inaczej powstaną różnice potencjałów, które mogą uszkodzić instalacje wewnętrzne lub zagrozić ludziom.
Uziemienie odgromowe powinno być zaprojektowane w sposób skoordynowany z systemem wyrównania potencjałów i siecią zasilającą. W przeciwnym razie nawet nowoczesna instalacja LPS nie zadziała zgodnie z założeniami, a skutki uderzenia pioruna rozchodzą się po najkrótszych – nie zawsze zaplanowanych – ścieżkach.
Rodzaje uziomów stosowanych w instalacjach odgromowych
Dobór typu uziomu powinien wynikać z analizy warunków gruntowych, dostępności przestrzeni oraz możliwości technologicznych na etapie budowy. Każdy z poniższych wariantów ma inne właściwości rozpraszania ładunku oraz wymagania wykonawcze.
- Uziom otokowy (poziomy) – montowany w wykopie wokół budynku, najczęściej z taśmy stalowej ocynkowanej lub miedziowanej. Sprawdza się w gruntach średnio wilgotnych i gliniastych, zapewnia równomierne rozłożenie potencjału.
- Uziom pionowy (prętowy) – składa się z wbijanych elektrod, zazwyczaj ze stali miedziowanej. Skuteczny w miejscach o ograniczonej powierzchni lub przy dużej rezystywności gruntu.
- Uziom fundamentowy – wykonywany z taśmy stalowej zatopionej w ławach żelbetowych. Najlepsze rozwiązanie dla nowych inwestycji, gwarantujące niską rezystancję i wysoką trwałość.
- Uziom naturalny – bazuje na wykorzystaniu stalowych elementów konstrukcji, jak zbrojenie fundamentu czy rury stalowe. Może być stosowany tylko wtedy, gdy spełnia warunki przewodności i ciągłości połączeń.
W praktyce często stosuje się układy mieszane – łączące uziomy otokowe z prętowymi lub fundamentowymi – w celu uzyskania odpowiedniego rozkładu potencjału oraz niskiego oporu przejścia do ziemi zgodnego z założeniami projektu LPS.
Uziemienie odgromowe – normy i parametry techniczne
Parametry techniczne uziemienia w instalacji odgromowej określa norma PN-EN 62305, która precyzuje wymagania dotyczące geometrii, rezystancji oraz wzajemnych połączeń. Dla budynków mieszkalnych i obiektów ogólnobudowlanych typowa wartość rezystancji uziemienia nie powinna przekraczać 10 Ω, choć w praktyce dąży się do uzyskania jak najniższej wartości – szczególnie w obszarach o dużym zagrożeniu piorunowym.
Długość taśm poziomych, głębokość prętów oraz rozmieszczenie elektrod muszą wynikać z projektu technicznego, uwzględniającego specyfikę gruntu oraz klasę LPS. Wymagana jest także zgodność z zasadami budowy układu wyrównania potencjałów, który zintegrowany z uziemieniem odgromowym, decyduje o skuteczności całego systemu ochrony.
Uziom w instalacji odgromowej – skuteczność zaczyna się pod ziemią
Uziom to nie tylko wymóg projektowy – to techniczny fundament całej instalacji odgromowej. Od jego konstrukcji, materiału i rozmieszczenia zależy, czy energia pioruna zostanie bezpiecznie rozproszona, czy też zagrozi konstrukcji, urządzeniom lub ludziom. W każdej instalacji LPS, niezależnie od skali budynku, układ uziemienia odgromowego musi być przemyślany, skoordynowany i potwierdzony pomiarami. To nie miejsce na kompromisy – tu liczą się konkrety, dane i rzetelne wykonanie.
